Doğadan İlham Alan Gençler
“Doğa ile her yürüyüşte, insan aradığından çok daha fazlasını alır…”
Doğadan ilham alma, geçmişten günümüze kadar yeryüzünde var olan tüm uygarlıkları etkilemiş ve etkilemeye de devam etmektedir. Teknolojik çalışmalar için doğadan ilham alma sanatı ve bilimi geçmişe dayanmaktadır. İlham almak için doğayı dikkatle inceleyen tarihin en önemli kişilerinden biri de Leonardo da Vinci’dir. Vinci kuşların ve yarasaların uçuşlarını araştırmış ve bu bilgiyi uçan araçlara dönüştürmüştür.
Günümüzde gençlerin her çağda olduğundan daha fazla doğaya ve doğanın sunduğu olanaklara ihtiyaçları vardır. Nitekim enerji verimliliği ve sürdürülebilirlik gibi kavramlara verilen önem de doğaya dönüşü işaret etmektedir. Doğadan ilham alma olarak tanımlanan Biyomimikri bilimi de, sürdürülebilir bir dünya için doğadan ilham almanın gerekliliğini ortaya koyarak, bu konuda günümüz gençlerine ve araştırmacılarına rehberlik etmektedir. Biyomimikri terimi “biyo” ve “mimikri” kelimelerinden oluşmaktadır. “Biyo”, yaşam, doğa ya da hayat anlamlarına gelirken, “mimikri” taklit ve ilham alma anlamına gelmektedir. Biyomimikri doğadan esinlenen inovasyon olarak da ifade edilebilir.
Biyomimikri bilimi, doğadan ilham alırken; doğanın içindeki süreçleri, döngüleri ve sistemleri örnek alarak, dünyamıza daha az zarar veren çözümler ve teknolojiler geliştirmek için kullanır. Biyomimikri bu bakış açısıyla ‘yeni bir inovasyon disiplini’, ‘yenilikçi bir tasarım anlayışı’, ‘çok disiplinli tasarım yaklaşımı’, ‘doğa ile yeni bir ilişki’ veya ‘sürdürülebilir gelişim etiği’ olarak da tanımlanabilmektedir.
Örneğin, sürdürülebilirlik çalışmalarında doğamız gençlere nasıl ilhamlar verebilir? Doğamız sürdürülebilirlik konusuna hakimdir ve her şeyi muhteşem bir düzen içinde dönüştürür. Örneğin, doğada ağaçtan düşen yapraklar, karıncalar için iyi bir besindir; söz gelimi ağaçlar yetiştirdiği meyveden dolayı varlığını sürdürürken aynı zamanda bulunduğu yerdeki birçok organizmanın da sürdürülebilirliğini sağlar. Muazzam işleyen bu doğal süreç pek çok organizmanın hayatta kalmasını sağlarken, çeşitli bilim dallarında çalışan araştırmacılara ve gençlere de ilham olmaktadır.
Doğanın sunduğu eşsiz imkanların değerlendirildiği Biyomimikri bilimine ait gençlerin ufunu açacak çok sayıda tasarım örnekleri bulunmaktadır. Örneğin, çam kozalağından ilham alınarak tasarlanan akıllı giysiler ile değişen hava koşullarına uyum sağlayan kıyafetler… Yine penguen gözlerinden ilham alınarak tasarlanan turuncu renkli güneş gözlükleri, pilot, denizci ve kayakçılara parlak ışık, pus ve siste daha net bir görüş olanağı sağlamaktadır. Çünkü penguenlerin gözlerinde, güneş spektrumunun mavi ve ultraviyole renkleri filtrelemelerini sağlayan değerli bir sıvı bulunmaktadır ve bu özellik çok önemli ilham kaynağı olmuştur.
Doğada muazzam işleyen tüm bu döngü doğaya bir keşfeden gözleri ile bakabilen gençler için çok kıymetli bir veri kaynağıdır. Günümüzde hızla gelişen robot teknolojisi de böceklerin sistemlerini inceleyip elektronik sisteme uyarlama çabalarındadır. Sinekler gibi uçabilen, karıncalar gibi istenilen her yere girebilen, örümcekler gibi tavanda yürüyebilen robotlar şu an üretilebilmektedir.
21. yüzyılda gençlere kazandırılmak istenilen disiplinler arası temalar; küresel farkındalık, finans, ekonomi, girişimcilik okur-yazarlığı, vatandaşlık okur-yazarlığı, sağlık okur-yazarlığı, çevre okuryazarlığı vb. gibi becerilerdir. Avrupa Birliği’nin 21. yüzyıl becerileri kapsamında gençler için yaratıcılık ve yenilik becerileri, problem çözme, eleştirel düşünme, karar alma, riskleri değerlendirme, disiplinler arası çalışma, ekolojik okuryazarlık becerileri, bilimsel süreç becerileri, tasarım ve üretim becerileri, girişimcilik ve yapılandırıcı duygu yönetimi temaları önem arz etmektedir.
Doğadan ilham alan gençlerle 21. yüzyıl becerilerinin geliştirilmesi ve sürdürülebilir olması mümkün olabilir. Bu beceriler;
Yaratıcılık ve yenilik becerileri,
Bilimsel süreç becerileri,
Ekolojik okuryazarlık becerileri,
Disiplinler arası çalışma becerileri,
Tasarım ve üretim becerileri..
2023 Eğitim Vizyon Belgesi’nde yeni nesiller için ekolojik okuryazarlık becerisinin gelişimi, hedeflenmektedir. Doğayı ve işleyişini dijital dünya araçlarından tanımaya ve anlamaya çalışan günümüz gençlerinin, doğadan ilham almalarına yönelik farkındalık, gözlem yeteneği ve bilgi artışını sağlayarak, doğa ile ilişkilerini sürdürülebilir kılacak projelerde yer almalarına teşvik etmek faydalı olacaktır.
Gençlerin öğrenim ortamlarında yenilikçi problem çözme becerilerinin gelişimine dayalı olarak inovatif öğrenme yöntemlerine imkân tanınmalıdır. Gençlerin öğrenme ortamı, işbirliğine dayalı olmalı; proje ve uygulama odaklı çalışmalarla gençlere sürdürülebilir destek vermeliyiz. Gençlerin soru sorma, araştırma, üretme, buluş yapma becerilerini ve ilgilerini ortaya koyabilmesi için doğadan ilham alan, sürdürülebilir inovatif proje etkinliklerinin içine dahil edilmeleri gerekmektedir. Böylece gençler; sorgulama, analiz etme, yaratıcılık, tasarım becerisi, üreticilik, bilimsel okur yazarlık becerisi, özgüven gelişimi gibi pek çok beceri alanında gelişimlerini sağlayabilecektir.
Doğadan ilham alan gençlerle birlikte üretilen yenilikçi projelerin etkisiyle sürdürülebilirlik, temiz enerji ve sıfır atık sağlanır. Sürdürülebilir Kalkınma Kulübü gençlerinin “Yeşil Beceriler” projesi bu anlamda önemli bir katkı sağlamaktadır. “Yeşil bir gelecek” için çocuklara “yeşil beceriler” farkındalığı kazandırmak için proje yolculuğuna çıkan gençler doğadan ilham alarak dünyamıza önemli katkı sağlayacaklar.
Gelişmiş ülkeler, gelecekteki yenilikçilik ve biyomimikri alanındaki gelişmelerin temelini oluşturmak için Biyomimikri alanında yapılan araştırmalara önemli yatırım yapmaktadırlar. New York Eyaleti Enerji Araştırma ve Geliştirme Kurumu (NYSERDA), enerji alanındaki çeşitli problemleri çözmek için biyomimikri kullanmaktadır. Almanya’daki Federal Eğitim ve Araştırma Bakanlığı’nın desteğiyle, biyomimetik ürünler ve teknolojiyi içeren onlarca proje yürütülmektedir
Sürdürülebilirlik, “insan ihtiyaçlarını ekosisteme zarar vermeden karşılama” temeline dayanmaktadır. Son yıllarda Dünya’da ve Türkiye’de sürdürülebilirlik alanında yaşanan gelişmeler çerçevesinde, doğadan ilham alınarak yapılan bilimsel çalışmalar artmaktadır. Geleceğin mimarı olan gençler, geleceğin “doğaya dost teknolojilerini” üretmek için önemli potansiyele sahiptir. Bilim ve teknolojinin gelişmesi için üreten, geliştiren, geleceğe yön veren gençlere destek veren “sürdürülebilir yenilikçi projeler” her geçen gün önem kazanmaktadır.
“Doğanın derinliklerine bakın, o zaman her şeyi daha iyi anlayacaksınız..” Albert Einstein
